Amandla Awethu! (Laten we Mandela eren met daden)
Als Mandela in Nederland had gewoond, was hij minstens één keer zwarte piet genoemd. Als Mandela in Nederland had gewoond – en de Mandela was zoals wij hem kenden – was hem minstens vijf keer verteld: ga terug naar je eigen land. Als Mandela tegen zwarte piet had gestreden, had Rutte gezegd: zwarte piet is zwart, leer ermee te leven. Dan zou hij geen koninklijke onderscheiding hebben ontvangen, dan zou hij niet geciteerd zijn geweest door politieke partijen van links en rechts. Nee, dan zou hij maar een ‘neger’ zijn geweest die problemen zag waar geen problemen waren.
Je kan een man niet eren en zijn nakomelingen, broeders en zusters onteren. Je kunt niet zeggen: “We staan Mandela bij in zijn strijd tegen ongelijkheid”, en tegelijkertijd een grote groep Nederlanders opzij zetten als tweederangsburgers. Je kunt niet tegen apartheid zijn en 5 december goedkeuren, wanneer wit een feestje viert en zwart zijn wonden likt.
Begrijp mij niet verkeerd, er is een grote leider gestorven en normaal gesproken gaan wij een betoog houden met mooie woorden en tranen, maar ik denk dat ik Madiba geen grotere dienst kan bewijzen dan hier en nu, tussen de brandende kaarsen en de bloemenzee, tussen de tranen en de mooie woorden, oprecht met u te zijn. Mandela was oprecht naar zijn medemens. Hoe oprecht zijn wij eigenlijk naar onze medemens en naar onszelf? Hoe oprecht zijn wij tegen Nederland, in onze eigen kringen, kerken en moskeeën?
De vraag die ik hier wil stellen is: willen we Mandela eren, Madiba’s strijd voor gelijkheid doortrekken, zodat onze kinderen een beter bestaan voor zichzelf kunnen opbouwen? Als het antwoord hierop ja is, dan moeten wij nu stoppen met de hypocrisie. Wij moeten eerlijk zijn tegen elkaar en we moeten problemen benoemen als die er zijn. We moeten durven op te komen voor onze idealen en als laatste en misschien wel het belangrijkste: we moeten niet alleen kritisch naar Nederland kijken, maar ook kritisch naar ons zelf, als mensen. Dat is nodig als wij willen groeien.
Ze zeggen: niets dan mooie woorden over de doden. Zullen wij vanaf vandaag afspreken dat wij die woorden gaan omzetten in daden? Niets dan mooie daden om onze leiders te eren zodat hun inzet niet voor niets is geweest, en dat we de boodschap hebben begrepen? Zullen wij afspreken dat wij problemen gaan benoemen, dat fout fout is en goed goed? Zullen we afspreken dat wij niet alleen over de grenzen zullen strijden voor gelijkheid en armoede, maar ook hier, in Nederland, waar ongelijkheid niet vreemd is, waar men het superioriteitsgevoel niet van een vreemde heeft, waar het nodige nog gezegd moet worden en waar het werk tegen geïnstitutionaliseerd racisme, ongelijkheid en armoede nog moet beginnen?
Kunnen wij het zelf of gaan wij wachten totdat Obama naar Nederland komt en zegt: yes we can. Of totdat Mandela in persoon tegen ons zegt: Amandla? We hoeven op niemand te wachten voor verandering. Als we verandering willen is nu de tijd. Het is hoogseizoen, wij zijn rijp voor wasdom.
Geen loze woorden meer, geen valse beloften en geen angst meer. Amandla Awethu!
(Tekst van de speech die Kno’Ledge Cesare op vrijdag 6 december – de dag na de overlijden van Nelson Mandela – hield tijdens Tribute to Nelson Mandela: Amandla! in het Bijlmer Parktheater in Amsterdam)