Afrika is zielig
Op donderdag 3 april was er een Afrika-avond op de Sint Nicolaasschool in Volendam. Alles werd uit de kast gehaald. Jungle-versieringen, apen en andere wilde dieren, Afrikaanse lekkernijen, hutjes en natuurlijk een slang om je nek voor de echte Africa-experience. Zelfs de Zwarte Piet kwam eraan te pas. Een figuur gelijk aan Zwarte Piet moest een Afrikaan voorstellen. Ik werd gerustgesteld, het is allemaal goed bedoeld. Hoe komt het toch dat wij Afrika en haar mooie kinderen op de koop toe nemen? Hoe komt het dat kinderen, zonen en dochters van wie wij hoog en laag beweren mede Nederlanders te zijn op geen enkele empathie kunnen rekenen van de meerderheid van het volk? Ik wil graag geloven dat wij gelijk zijn, maar ik ben veel te oud voor fantasie.
Als ik als een Nederlander, ofwel als gelijkwaardig werd gezien, was de discussie over Zwarte Piet nooit zo ver gekomen en was aanpassing binnen enkele jaren reëel geweest. Maar dat is niet zo. Dit is Nederland. Jij bent op bezoek. Hier geboren? Nou en, kijk naar jouw huidskleur: je bent zwart. Dus? Dus geen Nederlander!
Van kleins af aan wordt ons verteld dat iedereen gelijk is. Wij met z’n allen, u en ik samen, vormen de kleuren van de regenboog. Gezellig! Maar tegelijkertijd krijgen wij een ondergeschikt beeld van Afrika mee in onze opvoeding en daarmee een ondergeschikt beeld van mensen van Afrikaanse afkomst. Als wij ons eten niet opeten horen wij: in Afrika hebben kinderen geen eten. Gaan wij slordig om met ons speelgoed: in Afrika hebben kinderen geen speelgoed. Op de voorschool rennen de kindertjes rondjes voor Afrika, want wij moeten Afrika helpen. Afrika is zielig.
Ik trek uw goedbedoelde intenties niet in twijfel. Ik heb respect voor uw vrijgevigheid. Maar wij hebben meer aan een lespakket over Afrika en ons koloniaal -en slavernijverleden dan aan een nieuwe kraan in mijn geboortedorp in Ghana. Geld geven aan een goed doel zal er niet voor zorgen dat onze kinderen leren dat Afrika om te beginnen een continent is en geen land. Men maakt de vergissing om een Zulu-woord naar mijn hoofd te slingeren, terwijl ik toch echt van Ghanese komaf ben. Dat is net zoiets als in het Hongaars mijn brood bij de bakker bestellen, omdat Europa één land is. En nu we toch bezig zijn, misschien is het handig om na je vakantie in Ghana mij niet te vragen of ik Kwame ken. Stel je voor je bent op vakantie in Zuid-Frankrijk, gaat even naar de buurtwinkel en de beste man achter de toonbank maakt de opmerking: “Ah Holland, kent u Jeroen?”. Ik denk dat ik mijn punt heb gemaakt. Ik ga verder.
Wat wij onze kinderen niet leren, grotendeels omdat wij het zelf niet hebben meegekregen, is dat het westen pertinent weigert om eerlijke handel te drijven met het continent waarover wij van mening zijn dat daar alles eerlijker moet. Alles moet eerlijker, behalve als onze economische belangen in het geding raken. We zijn voor eerlijkheid, behalve als wij verantwoordelijkheid moeten dragen. Meer dan een dozijn Afrikaanse landen dragen nog steeds geld af aan Frankrijk ter compensatie voor het gedwongen beëindigen van verkrachting, beroving en onderdrukking op hun grondgebied; in de volksmond kolonialisme. Ditzelfde Frankrijk vertelt de wereld – en wij geloven het – dat zij Afrika aan het helpen zijn. Het verbaast me dat er geen enkele Nederlandse journalist hierover schrijft en dat hier nog geen film over is gemaakt. De hypocrisie zou van het doek afspatten.
Maar terug naar Nederland. Wat is er mis met Nederland? Nee hoor, Nederland heeft niets misdaan. Het was business as usual: slavernij, kolonialisme en onze dubieuze rol tijdens de apartheid. Noem het handelsgeest, ik noem het onmenselijk.
Ik heb Nederland lief en ik schrijf dit vanuit een oprecht hart. Ik wil dat Nederland terugkomt op aarde. Nederland heeft een grote mond in de wereld als het om eerlijkheid gaat. Als wij de wereld eerlijker willen maken, laten wij dan voor de grap bij onszelf beginnen. Laten wij eerlijk zijn naar onze kinderen toe en ze vertellen dat wij Afrika nodig hebben. Wij hebben derdewereldlanden nodig en daarom bestaan er derdewereldlanden. Want zeg eens eerlijk, hoe kan een continent met eindeloze rijkdommen gereduceerd worden tot een continent vol met derdewereldlanden? Komt het door corruptie? Is het omdat de meerderheid ongeletterd is? Of is het omdat men daar meer in God gelooft dan in zichzelf? In al deze punten zit een kern van waarheid, maar wie ontkent dat het westen – waaronder óók ons kikkerland Nederland – geen schuld heeft aan de toestand van Afrika, mag wel eens onder die steen vandaan komen.
Een halve eeuw na de kolonisatie van Afrika is de verhouding tussen de voormalige kolonisator en de ex-gekoloniseerde nog zeer bedroevend. Er is nog steeds geen sprake van eerlijke handel met Afrika, maar van koloniale handel. Afrikaanse landen worden onder druk gezet om oneerlijke contracten met het westen te sluiten en wanneer een leider, zeer terecht, weigert, is hij een dictator en worden een politieke drukmiddelen ingezet. Ons postkoloniaal beleid maakt heel veel kapot dames en heren. Gelukkig hebben wij NGO’s en kinderen uit de kleuterklas om liefdadig voor ons te zijn. Apetrots!
Afrika is precies waar wij haar hebben willen en wij doen ons best om de dingen zo te laten. Want een onafhankelijk Afrika is economisch verlies en met geldverlies komt positieverlies, en dan is het over en uit: dan behoort ‘white power’ tot het verleden. Wat is white power? Macht! Het heeft weinig met witte puntmutsjes te maken. Onze machtspositie staat op het spel als Afrika onafhankelijk wordt. En precies daarom staan wij Afrika in de weg. Het draait om macht, veel macht. Afrika blijft arm, goh je meent het.
Dit lijkt allemaal erg en dat is het ook. Toch is het zo dat niets erger is dan een volk dat niet stilstaat bij de consequenties van de acties van haar leiders, en nog veel belangrijker van haarzelf. Niet minder dan de helft in dit land ziet Afrika als een opportunist: een land dat al lang op eBay had gemoeten. Wij doen niets fout, wij geven en zij nemen. Wij wijzen de vinger naar anderen maar de drie die naar onszelf wijzen negeren we schaamteloos. Maar ook wij moeten onszelf aan enig zelfkritisch onderzoek onderwerpen.
Wat de gevolgen zijn van onze onkunde om zelfkritisch te zijn en ook dingen van ‘anderen’ aan te nemen, is in de Zwarte Piet-discussie meer dan duidelijk geworden. Wij Nederlanders associëren Afrika met armoede: een zwak volk met corrupte leiders, die de handen ophouden of via kleine bootjes onze uitkeringskas komen plunderen. Als je iemand zo veracht, zal je nooit iets van die persoon aannemen. Ook al is het iets goeds en ook al wijst hij je terecht op het punt dat Zwarte Piet racisme is. Wij wijzen andere landen terecht op hun zwakheden, maar zodra de bal terug wordt gekaatst, schieten wij in de verdediging. Wij willen niets aannemen van een Afrikaan of van westerlingen met Afrikaanse wortels. Onze waarheid is de absolute waarheid. Het komt voort uit een superioriteitsgevoel dat wij stellig ontkennen, maar dat wel degelijk aanwezig is, zichtbaar of onderhuids.
Men mag mij discrimineren en ik mag er niets over zeggen. Zeg ik er wat van, ben ik een kk-lijer die naar Ghana terug mag gaan roeien. Houd ik mijn mond, word ik beloond. Die Kno’Ledge is echt een toffe gozer. Hij is niet als de andere zeurpieten. Mijn Nederlands zijn hangt af van hoe snel ik wit word en hoe eens ik het met de witte meerderheid ben. Daar pas ik voor.
Volg Kno’Ledge Cesare op twitter: TheRebelThePoet
Foto: Soul Rebel Movement